Ludzki sygnalizator – kto odpowiedzialnie może kierować ruchem drogowym?

Kierowanie ruchem drogowym to kluczowy element zapewnienia bezpieczeństwa i płynności ruchu. Obejmuje kontrolowanie przepływu pojazdów, pieszych oraz często koordynację sygnalizacji świetlnej, znaków drogowych i przepisów ruchu drogowego.

Każdy znajdujący się na drodze ma obowiązek zgodnie z Art.5 Ustawy Prawo o ruchu drogowym:

1. Uczestnik ruchu i inna osoba znajdująca się na drodze są obowiązani stosować się do poleceń i sygnałów dawanych przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego kontroli, sygnałów świetlnych oraz znaków drogowych, nawet wówczas, gdy z przepisów ustawy wynika inny sposób zachowania niż nakazany przez te osoby, sygnały świetlne lub znaki drogowe
2. Polecenia i sygnały dawane przez osoby kierujące ruchem lub uprawnione do jego kontroli mają pierwszeństwo przed sygnałami świetlnymi i znakami drogowymi

Wszystkich uczestników ruchu drogowego, zarówno kierowców, pieszych, rowerzystów, motorowerzystów, ludzi na hulajnogach itd. obowiązuje stosowanie się do poleceń i sygnałów dawanych przez osoby kierujące ruchem.

Kierowanie ruchem realizowane jest przez Policję, inne służby mundurowe lub specjalnie przeszkolonych pracowników, szczególnie przy remontach dróg, czy też podczas wydarzeń masowych.

Kierowanie ruchem różni się pod względem sposobu regulacji ruchu pojazdów i innych uczestników ruchu oraz ich zastosowania:

• „ręczne kierowanie ruchem” odbywa się za pomocą osób uprawnionych, takich jak policjanci czy pracownicy służb drogowych. Stosowane jest w sytuacjach awaryjnych, podczas wypadków drogowych, awarii sygnalizacji świetlnej czy też prac drogowych lub dużych wydarzeń masowych. Osoby kierujące ruchem używają swojej postawy, gestów, ubioru, tarcz sygnalizacyjnych, aby zapewnić płynność i bezpieczeństwo.
• "elektroniczne kierowanie ruchem” opiera się na systemach sygnalizacji świetlnej, znakach zmiennej treści oraz inteligentnych systemach zarządzania ruchem. Jest stosowane na stałe, gdzie automatyczne algorytmy dostosowują przepływ pojazdów do aktualnych warunków drogowych i natężenia ruchu.

Odpowiedzialność za kierowanie ruchem drogowym jest kluczowa dla zapewnienia bezpieczeństwa uczestników ruchu i płynności transportu. Osoby upoważnione do kierowania ruchem muszą przestrzegać określonych przepisów, zasad i standardów.

Zgodnie z przepisami (m.in. Ustawa Prawo o Ruchu Drogowym, Rozporządzenia) do dawania poleceń i sygnałów uczestnikowi ruchu lub innej osobie znajdującej się na drodze upoważnieni są:

1. policjant;
2. żołnierz Żandarmerii Wojskowej lub wojskowego organu porządkowego,
3. funkcjonariusz Straży Granicznej;

3a inspektor Inspekcji Transportu Drogowego;

3b umundurowany funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej;

3c strażnik gminny (miejski);

1. pracownik kolejowy na przejeździe kolejowym;
2. osoba działająca w imieniu zarządcy drogi lub osoba wykonująca roboty na drodze na zlecenie lub za zgodą zarządcy drogi;
3. osoby odpowiedzialne za utrzymanie porządku podczas przemarszu procesji, pielgrzymki, konduktu pogrzebowego lub innej zorganizowanej grupy ‒ jeżeli jest to niezbędne do zapewnienia ich bezpiecznego przemarszu
4. osoba nadzorująca bezpieczne przejście dzieci przez jezdnię, w wyznaczonym miejscu;
5. kierujący autobusem szkolnym w miejscach postoju związanych z wsiadaniem lub wysiadaniem dzieci;
6. umundurowanych i odpowiednio oznakowanych pracowników nadzoru ruchu komunikacji miejskiej ‒ podczas wykonywania czynności związanych z  zapewnieniem płynności ruchu pojazdów komunikacji miejskiej, zdarzeń drogowych oraz awarii technicznych z udziałem tych pojazdów
7. ratownik górski podczas wykonywania czynności w prowadzeniu akcji ratowniczej;
8. strażnik leśny lub funkcjonariusz Straży Parku – na terenie odpowiednio lasu lub parku narodowego;
9. strażak Państwowej Straży Pożarnej podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej;
10. członek ochotniczej straży pożarnej podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej;
11. funkcjonariusz Służby Ochrony Państwa podczas wykonywania czynności związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa ochranianych osób, obiektów i urządzeń;
12. pilot podczas wykonywania czynności związanych z pilotowaniem przejazdu pojazdu nienormatywnego.

Jak widać osób upoważnionych do kierowania ruchem może być sporo, jednak aby „wyjść na drogę” muszą spełniać określone warunki. O ile kierujący ruchem ze „służb mundurowych” jak Policjant, Inspektor ITD., Żandarmeria Wojskowa, Strażnik Miejski, Strażak czy Strażnik Leśny nie budzą specjalnie kontrowersji, bowiem jesteśmy przyzwyczajeni do ich „obecności na drodze”, to pozostali są pewnym zaskoczeniem.

Ze względu na fakt, iż Kierowanie ruchem drogowym to duża odpowiedzialność to nie można „tak sobie” wyjść na drogę i Kierować ruchem, ponieważ jest to również odpowiedzialność karna,

Osoby upoważnione do wykonywania czynności na drodze – kierowanie ruchem muszę spełnić określone przepisami warunki:

• przejść specjalistyczne szkolenie zakończone egzaminem w Wojewódzkim Ośrodku Ruchu Drogowego
• uzyskać zaświadczenie uprawniające do kierowania ruchem, ważne 5 lat
• posiadać odpowiednie wyposażenie, ubiór oraz wiedzę

Wyposażenie oraz sposób realizacji możemy podzielić na grupy w zależności od specyfiki procesu kierowania ruchem na drodze:

1. funkcjonariusze mundurowi: Policjant, żołnierz Żandarmerii Wojskowej, funkcjonariusz Straży granicznej, inspektor ITD., funkcjonariusz Służby Celno-Skarbowej, strażnik gminny (miejski) funkcjonariusz Służby Ochrony Państwa powinni być podczas dawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania ruchem na drodze wyposażeni w: kamizelki barwy żółtej z elementami odblaskowymi oraz wyróżnikiem określającym formację, do której przynależą.
2. strażak PSP i OSP dający polecenia i sygnały w zakresie kierowania ruchem na drodze podczas wykonywania czynności związanych z prowadzeniem akcji ratowniczej powinni być wyposażeni w: specjalne ubranie zgodne z wymogami określonymi dla tej formacji
3. członek zespołu ratownictwa medycznego i ratownik górski dający polecenia i sygnały w zakresie kierowania ruchem na drodze podczas akcji ratowniczej powinni być wyposażeni w: ubrania z elementami odblaskowymi
4. pozostałe osoby: kierujący autobusem szkolnym, strażnik leśny, osoba działająca w imieniu zarządcy drogi lub osoba wykonująca roboty na drodze, pilot pojazdu nienormatywnego, osoba odpowiedzialna za przemarsz: procesji, pielgrzymki i konduktu pogrzebowego, nadzór ruchu komunikacji miejskiej powinni być wyposażeni podczas dawania poleceń i sygnałów w zakresie kierowania ruchem na drodze w: kamizelki barwy pomarańczowej z elementami odblaskowymi oraz wyróżnikiem określającym odpowiednio przedsiębiorcę, którego są pracownikami, lub rodzaj wykonywanych czynności na drodze albo służbę, do której przynależą
5. osoba nadzorująca bezpieczne przejście dzieci przez jezdnię w wyznaczonym miejscu powinna być wyposażona w: kwadratową tarczę barwy żółtej fluorescencyjnej z  umieszczonym w  polu ośmiokątnym znakiem barwy czerwonej z napisem „STOP”

Obowiązki osób kierujących ruchem obejmują:

• dawanie jednoznacznych i zrozumiałych sygnałów – polecenia i sygnały dawane przez osoby kierujące ruchem powinny być jednoznaczne, czytelne i zrozumiałe dla osób, dla których są przeznaczone
• zachowanie ostrożności i odpowiedniego wyposażenia – Kierujący ruchem powinien wejść na jezdnię, skrzyżowanie w taki sposób, aby być widocznym dla wszystkich uczestników ruchu, nie zakłócając ruchu pojazdów i pieszych, osoby kierujące ruchem powinny nosić odzież ostrzegawczą, a polecenia i sygnały na drodze uprawniona osoba daje za pomocą postawy i ruchu rąk, tarczy do zatrzymywania pojazdów, a  w  warunkach niedostatecznej widoczności ‒ latarki wyposażonej w  światło czerwone lub światło czerwone i zielone albo tarczy do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym.

• przestrzeganie przepisów prawnych – kierowanie ruchem odbywa się zgodnie z regulacjami określonymi w prawie o ruchu drogowym.
• odpowiedzialność za bezpieczeństwo – osoby kierujące ruchem muszą dbać o bezpieczeństwo wszystkich uczestników ruchu, zwłaszcza w sytuacjach awaryjnych, podczas remontów dróg czy dużych wydarzeń masowych i ponoszą odpowiedzialność karną za decyzje podjęte „na drodze” zgodnie z Kodeksem Karnym:

• Art. 174

§ 1. Kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

• Art. 180

Kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, pełni czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Choć często niedoceniani, to właśnie wymieni wyżej stoją na straży bezpieczeństwa na drogach. Warto pamiętać, że ich praca to coś więcej niż tylko machanie ręką – to odpowiedzialność za ludzkie życie.

Następnym razem, gdy zobaczysz osobę kierującą ruchem, pomyśl o jej wysiłku i odpowiedzialności. Odrobina cierpliwości i szacunku z naszej strony to niewielka cena za bezpieczeństwo nas wszystkich.

W świecie, gdzie technologia coraz bardziej przejmuje stery, nadal potrzebujemy tych, którzy dosłownie wskazują nam drogę - i choć ich gesty są proste, ich misja jest bezcenna.

Szerokości!